4 Boyutlu Ultrason Nedir ve Neden Yapılır?

Gebelik döneminde 3D ve 4D ultrason hastanın isteği üzerine gerçekleştirilir. Hamilelik döneminde normal ultrason görüntülemesi gerekli tetkikler arasında yer alır. Ancak 3D ya da 4D ultrason daha detaylı bir görüntüleme sağlar ve gebelikte zorunlu bir tetkik değildir. Bu görüntüleme de gebelik takibinde yapılan standart görüntüleme tetkikleri gibi anne rahmindeki bebeğin görüntüleme amacıyla kullanılır. Ancak klasik ultrasondan bazı farkları bulunuyor.

3D görüntüleme bebeğin 3 boyutlu görüntüsünü oluştururken, 4D ultrason da canlı video efekti oluşturabiliyor. 4D ultrason ile bebeğin anne karnındaki esnemesini, gülümsemesini izleyebilirsiniz. Bebeğin yüzünü görmeyi de sağlayan 3D ve 4D ultrason görüntülemesi anne babaların daha çok tercih ettiği bir teknik oluyor. Bu görüntüleme tekniklerinin bir diğer özelliği de bebekte mevcut olan bazı sorunları da görebiliyor olmanızdır. Yarık damak gibi kusurlar çok net bir şekilde görülebilir. Bu yönüyle hekimler tarafından da 3D ya da 4D teknikleri önerilir.

Gebelik Takibinde 2D Ultrason Görüntüleme
Kliniklerde gebelik takibinde yapılan rutin görüntüleme tekniği 2D oluyor. Bu yöntemde ses dalgalarının cihaza iletilmesini kolaylaştıran bir dönüştürücü çubuk vajinaya ya da karın bölgesinin üzerine yerleştiriliyor. Ses dalgaları iç organları hatta vücutta bulunan sıvıları dahi atlayarak cihaza ulaşıyor. Ekranda anne karnındaki bebeğin iki boyutlu görüntüsünün izlenmesini sağlıyor.

Bebeğin kalp atışlarının duyulmasını sağlayan teknikler de mevcut. Doppler fetal ultrason ile bebeğin kalp atışlarını duymak için özel bir jöle ile bebeğin kalp atışlarının sesini manüel olarak yükseltmeyi sağlayan bir cihaz kullanılır. Aileler için bebeğin kalp atışlarını duymak büyük bir mutluluk ve eşsiz bir duygu olabildiğinden gebelik takibinde hekim tarafından bu yöntemle kalp atışları anne ce baba adayına dinletilir.

Yeni tekniklerden biri olan 3D ultrason muayenesinde aslında 2D yönteminde kullanılan görüntü elde ediliyor ve bu görüntü üç boyutlu bir forma bürünüyor. İki boyutlu görüntü çok çeşitli açılardan alınarak 3D formuna büründüğü için adeta gerçek bir fotoğrafa benziyor. 2D ultrason görüntülemesinde bebeğin sadece profil resmi görülebilirken 3D görüntülemede bebeğin tüm yüzü görülebiliyor. 4D tekniği ise bebeğin her hareketini gözlemleme şansı sunmasıyla diğer tekniklerden ayrılıyor. Bebeğin gerçek zamanlı olarak gözlerini açıp kapatması, gülümsemesi, ellerini hareket ettirmesi, parmağını emmesi gibi hareketler görülebiliyor.

Gebelikte Ultrason Görüntülemesi Neden Yapılır?
Gebelik döneminde ultrason ile anne karnındaki bebeğin görüntülenmesinin pek çok amacı bulunuyor. Öncelikle bebeğin içinde bulunduğu amniyon sıvısı değerlendirilir. Aynı zamanda doğum kusurlarının da doktor tarafından değerlendirilmesi şansı yakalanır. Elbette bu görüntülemede 2D ultrason tekniği kullanıldığında bazı detaylar görülmez. Ancak 3D ya da 4D ultrason teknikleri kullanıldığında omurilik sorunlarından yarık damak sorununa kadar pek çok problem henüz doğum gerçekleşmeden kolaylıkla görülebilir. Bu yeni teknikler çok daha spesifik bir izleme imkanı tanır. Ancak 3D ve 4D ultrasonun gebelik dönemindeki prenatal muayenelerin bir parçası olmadığını da bilmenize fayda var.

Ultrason Teknolojisinin Avantajları
Gebelik takibinde rutin olarak gerçekleştirilen ultrason taraması aslında onlarca farklı rahatsızlığın teşhisinde de kullanılıyor. İnternal fetal anatomi görüntülerini sağlayan ultrason taraması günümüzde en sık kullanılan klinik tetkikler arasında yer alıyor. Vücudun dilim görüntülerini üretmek amacıyla yüksek frekanslı ses dalgaları kullanılır ve yönüyle aslında ultrason teknolojisine sonografi de denir. Bu teknolojide ultrason dalgalarını yayan bir prob kullanılır. Dalgaların deriden cihaza ulaşabilmesini sağlamak amacıyla da cilt üzerine özel bir jel sürülür. Bu teknikte kullanılan özel bir bilgisayar yazılımı vücuttan alınan dalgaların bilgiye dönüşmesini sağlar ve görüntüleme temel olarak bu prensip doğrultusunda gerçekleştirilir.

Tıp alanında pek çok farklı görüntüleme teknolojisi kullanılır. Ultrason görüntüleme teknolojisinin diğer tekniklere göre bazı avantajları bulunuyor. Bu avantajları şu şekilde sıralayabiliriz:

• İç organların ya da anne karnındaki fetüsün gerçek zamanlı görüntülenmesini sağlar
• İnvaziv olmayan görüntü sunar
• İyonlaştırıcı radyasyonlar kullanılmaz ve bu sayede embriyo toksik etkilere maruz kalmaz
• İnteraktiftir. Prob hareket ettirilerek farklı görüntüleme düzlemleri yakalanabilir.

2D Ultrason Teknolojisi
Klinik muayenelerde kullanılan ultrason taraması 2D ultrason görüntüsüdür. Tek bir düzlemde ultrason dalgaları göndererek geri alır. Dalgalar fetüsün 3 boyutlu olmayan ve siyah – beyaz olan görüntüsünü sağlar. Dönüştürücü olan başlık hareket ettirilir ve bu sayede farklı düzlemlerde görüntü yakalanabilir. Monitör üzerinden görüntü izlenebilir ve aynı zamanda bu görüntü kaydedilebilir. Kayıttan durağan olmak üzere bir film geliştirilmesi de mümkün olabilir.

3 Boyutlu Ultrason Teknolojisi
Ultrason teknolojisinin geliştirilmesi sayesinde 3D ultrason tekniği elde edildi. Bu teknikte Birbirlerine farklı açılardan yansıyan dalgalar yani çok sayıda 2D ultrason görüntüsü kullanılıyor. Bu görüntüler son derece yüksek hızda olan bilgi işlenmesi ile entegre ediliyor ve 3 boyutlu bir görüntü elde ediliyor. 3D ultrason teknolojisi görüntü hacmi, veri toplaması, hacim veri analizi ve hacim gösterimi ile 2D ultrason teknolojisinden çok daga gelişmiş bir tekniktir.

Hacim Verileri Nasıl Elde Edilir?
Ultrason teknolojisinde hacim verileri üç teknik kullanılarak elde edilebilir.

• Görüntülerin sondanın serbest hareketleri ya da pozisyon sensörlerinden bağımsız bir şekilde oluşması
• Prob başlığına entegre edilmiş olan mekanik sensörler
• Matris dizi sensörü

Düzlemsel bir 3D görün tüsü elde etmek için veriler bilgisayar yazılımı sayesinde boşlukların doldurulması ile elde edilir. Ultrasonda 3D veya 4D teknolojisinde özel bir tomografik mod da bulunuyor. Bu mod çok sayıda paralel dilimin görüntülenmesine olanak tanır. Çok düzlemli olan bu format 2D düzlemiyle aynı zamanda değerlendirilmesine olanak tanır. Ultrason teknolojisinde hacim verileri elde edilirken sanal düzlemlerin kullanılması, şayet 3D ya da 4D ultrason teknolojisi kullanılıyorsa, 2D görüntüleme ile elde edilmesi mümkün olmayan fetal kalp yapılarının daha ideal bir şekilde görselleşmesi de mümkün olabiliyor. Elbette % 100 gerçek görüntü imanı henüz sağlanamıyor. Bu teknolojilerle elde edilen görüntülerde % 6 oranında bir kusur tespit edilebilir.

3D ve 4D Ultrasonun Avantajları

• Bebeğin yüzünde bulunan yarık dudak gibi çeşitli durumlar tespit edilebilir
• Bebeğin fetal iskeleti ve sinir tüp defektleri teşhis edilebilir
• Standart görsel elde etmek daha kısa sürede gerçekleşir
• Fetal anomalilerinin teşhisinde ultrason cihazı operatörünün tecrübesi daha az belirleyici olur
• Veriler kaydedilebilir ve farklı bir uzman tarafından daha sonrasında incelenebilir
• 3D ultrason gebeliğin 18 ila 20. Haftalarında fetüsün yapısal bakımdan anomalilerinin tespit edilebilmesi için yardımcı olur.
• Fetal kalp taraması ve teşhis çok daha kısa zamanda konabilir
• Görüntülemede elde edilen veriler kaydedilebildiği için eğitim amacıyla da bu görüntüler kullanılabilir
• Bebek ile anne adayı / baba adayı arasındaki bağı arttırır
• Bebeğin gerçek zamanlı görüntülenmesi gebelikte daha sağlıklı davranmayı sağlar
• Anne adayının görüntülere göre çeşitli önlemler almasına olanak tanır
• Babaların görüntüleri gördükten sonra anne adayına daha fazla destek olduğu gözlemlenmiştir
• Bebeğin sağlığına dair pek çok verinin elde edilmesini sağlaması, anne adayının kaygılarını azaltır ve aynı zamanda bebeğin sağlığına dair doğum öncesi teşhis konmasına yardımcı olur

2D Ultrasonun Faydalarını 3D ve 4D Ultrason da Sunar
Elbette 3D ve 4D ultrason teknolojisi, 2D ultrason teknolojisi geliştirilerek elde edilir. Buna bağlı olarak bu teknolojiler, rutin 2D ultrason teknolojisinin sunduğu faydaları da sunar.

• Fetal büyüme değerlendirilmesi
• Bebeğin anne karnındaki ferahlığının değerlendirilmesi
• Plasentanın yerleşiminin değerlendirilmesi
• Fetal kalp atışlarını işitebilmek

4D Ultrason Teknolojisi
Vücudun iç anatomisi, fetal yapısının 3D görüntüleme ile görselleşmesini sağlayan 4D ultrason teknolojisi diğer ultrason teknolojilerinden farklı olarak canlı akan yani donuk kare şeklinde olmayan bir video elde edilmesini sağlayabilir. Fetal kalp duvarlarının hareketlerini ve aynı zamanda damarda akan kan hareketlerinin akışını gösterebilir. Bu hareketler 3D ultrasona dönüşür ve 4D ultrason teknolojisinin özel bilgisayar yazılımının da kullanılmasıyla birlikte 20 – 30 hacim hızla 2D transdüser bir matris dizi ile 3D transdüzer kullanılması esasına dayanır. Bu teknoloji iç organların hareketlerini incelemeyi sağlarken aslında temel olarak 3D ultrason teknolojisinin sunduğu avantajların da tamamına sahiptir. Günümüzde halen bu teknolojinin daha da geliştirilmesi için pek çok klinik araştırma yapılmaya devam ediyor. 4D ultrason teknolojisi tıbbi amaçla kullanımın yanı sıra tıbbi olmayan amaçlarla da kullanılabiliyor. Ancak bunun ne oranda doğru olduğu da tartışma konusudur.

Tıbbi Olmayan Kullanımın Dezavantajları

• Tıbbi amaçla kullanılmadığında, fetüs üzerinde olması gerekenden daha yüksek düzeyde bir ultrason enerjisi kullanılabilir
• Ultrason için seans sayısı ve seans süreleri uzayabilir
• Eğitim almamış olan operatörlerin kullandığı ultrason cihazları yetersiz tanıyı beraberinde getirebilir.
• Eğitim almamış kişilerin ultrason cihazı kullanması yasalar gereği de yasaktır.

Ultrasonun Yan Etkileri
Ultrason teknolojisi tıbben güvenli olduğu araştırmalar ile kanıtlanmış bir tıbbi görüntüleme tekniğidir. Ancak elbette bazı yan etkileri bulunur. Bu yan etkiler arasında en çok ön plana çıkan dokularda kavitasyona ve aynı zamanda küçük gaz cephelerine sebebiyet verebiliyor olmasıdır. Ultrason enerjisi dokuda ısınmaya sebebiyet verir. Bu ısınmaya bağlı olarak çeşitli sıkıntılar ortaya çıkabilir. 20 yıllık ultrason kullanımının ardından tıbbi endikasyonlar olması dışında ultrason kullanımı sakıncalı olarak değerlendirilir. Fetal hareketlerin kaydedilmesi elbette mümkün olabiliyor. Ancak fetal hareket kaydında tıbbi personelin görüntüleme kayıt yapmasında, ultrason enerjisine olması gereknden daha fazla maruz kalınmaması durumunda güvenlidir.

3D ve 4D Ultrason Teknolojisinin Dezavantajları

• Cihazlar oldukça pahalıdır
• Bu cihazları kullanmak uzun ve meşakkatli bir eğitim gerektirir
• Hacim verileri sonraki süreçte inceleme amacıyla kaydedildiğinde düşük kalitede olabilir
• Şayet fetal omurga, tarama yapılan bölgenin alt kısmında değilse ses gölgeleri istenen görüntüyü elde etmeyi önleyebilir

Gebelikte 3D Ultrason ve 4D Ultrason Güvenli mi?
3D ultrason görüntülemesi ve 4D ultrason görüntülemesi bazı durumlarda hekim tarafından da önerilebilir. Özellikle bebeğin kalp atışlarını duyabilmek ya da bebeği anne karnında hareket ettirebilmek için doppler ya da söz konusu ultrason görüntülemesine yönelmek mümkün olabilir. Bazı durumlarda 2D ultrason tekniğinin yetersiz kaldığı zamanlarda da hekim tarafından daha gelişmiş olan 3D ya da 4D ultrason görüntülemesi mümkün olabilir.

Bu teknolojilerin güvenliği noktasında da bazı araştırmalar yapıldı ancak karışık sonuçlar elde edildiği de bilinmelidir. Gıda ve İlaç İdaresi olan FDA ultrason teknolojisi kullanıldığında, dalgaların vücutta ısınmaya sebebiyet verdiğini, vücut sıvılarının ya da dokuların içerisinde bu ısınmaya bağlı küçük gaz duvarlarının oluşabileceğini belirtti. Fakat bu durumun uzun vadede sağlığa dair nasıl etkilerinin olabileceği bilinmiyor. Bundan kaynaklı olarak da % 100 güvenli olduğu ya da güvenli olmadığı şeklinde bir ortak kanıya varılamıyor.

4 Boyutlu Ultrason Görüntülemesi Nasıl Yapılıyor?
Gebelikte 4D ultrason görüntülemesi öncesinde sırt üstü uzanmanız gerekir. Karın bölgesine özel bir jel uygulaması yapılır. Bu jel vücuttaki ses dalgalarının ultrason cihazına ulaşmasını kolaylaştırır. Ses dalgası kaybını da en aza indirger. Ardından karın bölgesine özel sonda tutulur ve bu sonda yavaşça hareket ettirilir. Bu sayede elde edilen görüntü monitöre yansır.

Ultrason Testi Sonuçları
4D ultrason uygulamasının ardından çıktı alınabiliyor. Görüntüleme sonrasında size verilen fotoğrafları ya da filmi alarak evinize götürebilirsiniz. Bu görüntüleme sonrasında bebeğin sağlık durumuna dair bir sıkıntı tespit edilirse zaten hekim tarafından anne adayına bilgi verilir. Ancak bu görüntüleme ile elde edilen test sonuçlarının güvenirliliği, nerede görüntüleme yaptırdığınıza bağlı olarak değişir. Ticari merkezlerde de 4D ultrason görüntülemesi yapılabiliyor. Fakat tıbbi eğitim almamış kişiler tarafından yapılan bu testin sonuçları ve sonuçların yorumlanması noktasında güvenilir olduklarından söz etmek yanıltıcı olabilir. Klinikte yaptırdığınız 4D ultrason testi sonuçları şayet hekim tarafından yorumlanırsa, bu test sonuçlarına güvenebilirsiniz. Söz konusu test bazı kliniklerde ve ticari merkezlerde sonogram, abdominal ultrason ya da abdominal sonogram ismiyle de anılabiliyor.

2D ve 4D Ultrason Görüntüleme Arasındaki İlişki
Öncelikle bilinmesi gereken husus, kaliteli ve iyi bir 2D görüntüsünün olmaması halinde 4D görüntü elde edilemeyeceğidir. Çünkü 4D teknolojisi 2 boyutlu ultrason görüntülemesi verilerini kullanır. Her ultrason cihazında en kaliteli 2D görüntüsünü yakalamayı sağlayan bazı ayar mekanizmaları bulunur. Cihaz probunun kullanılması ve aynı zamanda ne oranda kaliteli ve başarılı bir 2D görüntüsünün yakalanması, 4D ultrason görüntülerinde de belirleyici bir unsur olabilir.

İyi Bir 2D Görüntülemesi Hangi Özellikleri Göstermeli?
Bebeğin profil görüntüsünün cihaz probu ile karşı karşıya olması gerekir. Burun bölgesinin yukarıya doğru gelmesi bu görüntülemede önemlidir. Bukonuda yapılan yaygın ve ortak hata, bebein gözlerinin iki yörüngesini de 2D görüntüsüne yansıtma çabası oluyor. Ancak 4D görüntünün başarılı olması için bebeğin kulaklarının 4 boyutlu görüntüsünü oluşturacak şekilde bebeğin yüzünün görüntülenmesi gerekir. Çünkü bu açı bebeğin yüzünün 4 boyutlu görüntülenmesi için gereklidir.

Bebeklerin anne karnındayken yüzlerinin önünde amniyon sıvısı bulunur. Bu sıvının görüntülemede izole edilmesi gerekir. 4 boyutlu görüntü için 2 boyutlu görüntüde sıvının izole edilmesi büyük önem taşır.

Bebeklerin yüzünün önünde genellikle görüntülemeye bir engel olmaz. Ancak bazen eller, ayaklar ya da göbek kordonu hatta kimi durumlarda plasenta bebeğin yüzünün önünde olabilir. Bu durumda yüz önündeki yüzün bir parçası gibi 4 boyutlu görüntüye yansıyabilir. Bu durum dikkate alınmalıdır.

Ultrason dalgalarının kemikleri görüntülemede çok başarılı oldukları söylenemez çünkü dalgalar kemiklere çok iyi nüfuz etmez. Şayet yüz ile dalga dönüştürücü arasında bir uzantı bulunursa bu durum görüntülere gölgeye benzeyen bir görüntü şeklinde yansıyabilir. Hatta bazen yüz bölgesinin görüntülenmesini tamamen engellediği durumlar da olabilir.

Ultrason Görüntüsünün Ters Çevrilmesi
İstenen görüntünün elde edilememesi halinde ultrason görüntüsünün ters çevrilmesi yöntemi denenebilir. Bu durumda görüntüde bebeğin yüzü baş aşağı olacak şekilde bir duruş monitöre yansır. Cihaz probu doğru şekilde yönlendirilirse her defasında görüntünün ters çevrilmesi gerektiği de unutulmamalıdır. Çünkü elde edilen görüntünün başarısı sadece bebeğin pozisyonuna değil, probun yönüne de bağlı olur. Cihazların gabrika ayarları, en iyi görüntüyü elde edecek şekilde ayarlanmış değildir. Cihazı kullanan operatör gerekli ayarları yaparak en iyi görüntüyü elde edecek şekilde cihazı uygun konuma getirmelidir.

Hamilelik.com.tr