Erken Menopoz Belirtileri Nelerdir?

Dünyada ortalama 40 yaş civarı menopoz yaş sınırı olarak görülür. Buna benzer olarak ülkemizde de söz konusu sınır ortalama 46 yaştır. Bu yaşa kadar düzenli şekilde adet gören kadınlar, bu yaşın sonrasında ise adet kanamalarının durduğunu görebilirler. Ancak söz konusu zaman dilimine ulaşmadan adet kanamaları durma noktasına da gelebilir. Zamanında önce duran kanamalara erken menopoz adı verilir.

En Erken Menopoz Yaş Aralığı

Genel olarak kız çocukları, 13 ya da 14 yaşlarında ilk adet kanamalarını görürler. Normal süreç sağlıklı bir şekilde ilerlediğinde 40’lı yaşlara kadar ilerleyebilirken, gerek çeşitli tıbbi sorunlar, gerek ise farklı etkenler nedeni ile en erken menopoz yaşı 18’e kadar düşebilir. 18 – 20 yaş civarı görülen adet kanamasının durma hali bu zaman dilimini işaret eder.

Erken Menopoz Bahsedildiği Gibi Yaygın Mı Görülür?

Kadınların genç yaşta üreme fonksiyonlarının bitmesi olarak da tanımlanabilen erken menopoz, zannedildiği kadar yaygın görülmese de, yine de çeşitli şekillerde ortaya çıkmaktadır. Burada önemli bir ayrıntı da, hayatın içindeki koşturmaca, iş yaşamı, projeler, eğitim ve okul çağı gibi sebeplerle ertelenen anneliğin geç yaşlara bırakılması ile ilgilidir. Çocuk isteyip yapamayan, bundan dolayı da doktora başvuran ve menopoza girdiğini öğrenen kadınların sayısı pek de az değildir.

Erken Menopozun Sebebi Nedir?
Kadınların erken menopoza girmeleri belli başlı sebeplere bağlanabilir. En çok ve sık görülen nedenler ise 6 başlık halinde toplanabilir;

1. Yumurtalıkların alınması; Kadınların bir takım hastalıklar ve rahatsızlıklar nedeni ile doktora gitmeleri ve bunun neticesinde de yumurtalıkların alınması gerçekleşebilir. Yumurtalıkları cerrahi bir müdahale sonucu alınan kadınlar pek tabii erken menopoza girerler. Sadece yumurtalıkların alınması değil, aynı zamanda operasyonlar ya da çeşitli müdahaleler sırasında yumurtalıkların bir şekilde zarar görmesi de erken menopozu ortaya çıkarabilir.
2. Otoimmun hastalıkların görülmesi; İlginç ve can sıkıcı bir rahatsızlık silsilesi olan otoimmun hastalıkları, bağışıklık sistemi ile ilgilidir. Sistem, kendi organlarını sanki yabancı dokularmış gibi algılayabilmektedir. Bundan dolayı da söz konusu doku ve organlara vücut tarafından saldırılır. Bu şekilde de söz konusu organlar zarar görüp tahrip olurlar. Eğer bağışıklık sistemi tarafından yumurtalıklar da yabancı doku olarak algılanırsa, elbette ki bu yapılar da zarar görecek ve erken menopoz dönemi yaşanacaktır.
3. Kalıtımsal sebeplerin olması; Erken menopoz konusu aileye de bağlıdır. Genel anlamda kızların anneleri ile hemen hemen aynı yaşlarda menopoza girdiği bilinirken, ailede erken menopoz öyküsü bulunmakta ise kişinin de böyle bir ihtimali vardır.
4. Kanser tedavilerinin görülmesi; Kadınlar eğer kanser tedavisi görmeye başlamışlarsa, muhtemelen radyoterapi veya kemoterapi alacaklardır. Bu tedaviler de yumurtalıklara zarar verebilir ve yumurtalıklar işlevini kaybedebilir. Erken menopoz bundan dolayı da görülür.
5. Kromozom bozukluklarının olması; Yumurtalıkların daha erken yaşlarda işlevsiz kaldığı bir takım kromozom bozukluğu rahatsızlıkları yaşanabilir. Frajil X sendromu ya da Turner sendromu bu rahatsızlıklara örnektir. Bundan dolayı da erken menopoz görülebilir.
6. Çevresel faktörler ve alışkanlıklar; Gerek sigara kullanımı, gerek madde bağımlılığı gibi alışkanlıklar vücudun dengesini sarsıp erken menopozun önünü açarken, beslenme alışkanlıkları ve yaşanılan ortam da bu konuda bir miktar etkili olabilir.

Erken Menopoz İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

• Yukarıda anlatılanlar özetlenecek olursa erken menopoz için risk faktörleri şu şekilde sıralanabilir;
• Ailenin herhangi bir ferdinde erken menopoz görülmüş olması
• Kromozom bozuklukları ile ilgili hastalıklar
• Enzim ya da hormon temelli ciddi rahatsızlıklar
• Kanser tedavisi sırasındaki kemoterapi ve radyoterapi
• Yumurtalıkların operasyonlar sırasında alınması ya da zarar görmesi
• Kabakulak ya da zona benzeri önemli ve ağır enfeksiyonlar
• Detaylı şekilde açıklanan otoimmun hastalıklar
• Aşırı sigara kullanımı
• Aşırı stres yaşanması
• Epilepsi rahatsızlığı
• Obezlik ya da çok aşırı zayıflık

Erken Menopoz Belirtileri Nelerdir?

• Adet düzeninin bozulması ve bu bozukluğun devam etmesi bir tür erken menopoz belirtisidir. Adet döngüleri olması gerekenden çok daha kısa süre içinde gerçekleşebilir veya tam tersi olarak uzun aralıkların görüldüğü yeni döngüler yaşanabilir. Zaten bir müddet sonra adet görme durumu komple kesilecektir (Ek bilgi; adet kanamasında kanama yoğunluğunun azalması, görülen kanın daha az olması bir işaret olarak değerlendirilmez).
• Her zaman olmasa da sürekli sıcaklamış hissetme, çarpıntıların yaşanması, aşırı terleme gibi durumlar da tıpkı menopoz belirtileri arasında olduğu gibi erken menopoz belirtileri arasında da görülebilir.

Adım Adım Belirtilerin İzlenmesi

• İlk olarak görülen belirti, adet döngüsündeki hızlanmadır. Adet döngüsü normal şartlar altında 28 günde 1 olacak şekilde gerçekleşirken, bu sürenin daha da aza inmesi bazı sorunlara işarettir. Özellikle de 22 günde bir ya da daha sık şekilde görülmeye başlayan adet döngüleri, yumurtalıkların alarm verdiğine işarettir.
• Ardından adım adım yaşanabilecek olan vajinal kuruluk, cinsel ilişki sırasında ağrı hissetme, cinsel açıdan isteksiz davranma, sıcaklamalar, konsantre olamama, uyuyamama, depresyon hali gibi noktalar belirtileri gösterir.
• Menopoz belirtileri arasındaki en yaygın olan nokta sıcak basmalarıdır. Menopoza giren kadınların %70’inden fazlası bu şikayete sahiptirler. Gece uykudan uyanma, el ve ayaklarda kızarıkların görülmesi gibi durumlar da sıcak basma kaynaklı oluşur. Öte yandan acı yemek, stres yaşamak, alkol almak, kafein almak ya da sıcak içecekler içmek de bu sıcak basması durumunu artırmaktadır.
• Erken menopoza çok yaklaşıldığı zaman zarflarında ise adet görme sıklığı azalır ve sonunda da tam anlamı ile biter.

Erken Menopoza Müdahale Edilebilir Mi?
Erken menopoza müdahale etmek için asıl sebeplerin biliniyor olması önemlidir. Örnek olarak, sebep otoimmun hastalıkları ise bu hastalıkların tedavisi sonrasında erken menopoz süreci yavaşlatılabilir. Her ne kadar bu süreç yavaşlatılabilir olsa da durdurulabilir değildir.

Yaşlanmayı önleyici bir takım ilaçların sayesinde erken menopoz da bir şekilde yavaşlatılabilmektedir. Ancak bu yöntem henüz tam olarak kanıtlanabilmiş değildir. Zaten erken menopoza olan müdahalelerde kadının yaşı da büyük bir önem arz eder. Daha çok 35 yaşın altındaki kadınlarda bu sürecin yavaşlatılması başarıya ulaşmaktadır.

Erken Menopoz İçin Annenin Menopoz Yaşı Ne Derece Önemlidir?
Normal bir menopoz süreci için annenin yaşı büyük önem taşır. Örnek olarak 45 yaşında menopoza giren bir annenin kızının da bu yaşlarda menopoza gireceği genetik olarak tahmin edilebilir. Ancak erken menopozda diğer etkenler de devreye gireceği için böyle bir tahmin sağlıklı karşılanmayabilir. Çevresel etkenler, hastalıklar, operasyonlar ve benzer uygulamalar söz konusu yaşı daha da geriye çekebilir.

Erken Menopoz İle Kemik Erimesi (Osteopoz) İlişkisi Nedir?
İlk bakışta iki farklı konu ya da hastalık gibi görünse de, kadının erken yaşta menopoza girmesi hormonal dengeler ile ilgili de olduğu için bu iki hastalık doğrudan birbiri ile ilintilidir. Erken menopoza giren kadınlarda kemik erimesi riski de artar. Ancak bu tehlikenin sezilmesi ile koruyucu tedavilere başlanabilir. Hormon takviyeleri ve ilaç destekleri bu anlamda kadınlar için faydalı olabilir.

Erken Menopozu Önlemek Mümkün Mü?
Maalesef ki erken menopoz durumu tahmin edilebilir bir durum olmadığı için, önlem almak da pek görülebilen bir durumu oluşturmaz. Ancak kadınların senelik olarak doktor kontrolünde testler yaptırmaları, yumurta rezervlerine baktırmaları, yumurta hücresi sayılarına baktırmaları ve bunlara benzer kontrollere girmeleri erken menopoz riski ile ilgili de fikir verebilir. Yıllık yapılan smear testi de başvurulabilen kontroller arasındadır. Bu noktada;

• Adet kanaması görülen ilk günlerde AMH kan seviyesi ölçümü yapılabilir.
• Yine bu ilk günlerde vajinal ultrasonografi aracılığı ile “antral folikül sayı ölçümü” incelenir.
• FSH ve E2 hormon seviyelerine baktırılır.

Tüm bu ölçümler yumurtalık rezervleri ile ilgili güvenilir verileri sağlayacaklardır.

Hangi Önlemler Alınabilir?

• Düzenli spor alışkanlığı kazanılmalıdır.
• Sigaradan kaçınılmalı, dumanına bile katlanılmamalıdır.
• İdeal kilolar korunmalı, sıfır beden ya da obezlik gibi uç durumlardan uzak durulmalıdır.
• Yoğun stresten kaçınılmalıdır.
• Balık, kabak, taze fındık, ceviz, lahana, brokoli, nar, üzüm, karnabahar, çilek, karpuz gibi önemli besinler tüketilmelidir. Bu besinler oksijen radikali emme kapasitesi yüksek maddelerdir.
• Özellikle güneşlenme yöntemi ile D vitamini almak şarttır.
• Süt, yoğurt, dondurma gibi kalsiyum yönünden zengin besinler tüketilmelidir.

Hamilelik.com.tr