Ertesi Gün Hapı Nedir, Nasıl Kullanılır?

Progesteron hormonu temelli olarak üretilen ve hamileliği önleyici etkileri bulunan ertesi gün hapı aynı zamanda hormonal acil koruma olarak da bilinir.

İçerdiği hormonlar ya da hormon ile istenmeyen gebelik durumlarını önleyici bir görevi bulunan ertesi gün hapları, ertesi sabah hapı ismiyle de bilinir. Bu haplar çoğu zaman ilk 24 saat içinde etkiliymiş gibi görünse de, genel anlamda 72 saatlik etkileri ile bilinir.

Ertesi Gün Hapı Nedir, Nasıl Kullanılır?

Doğum kontrol haplarının belli bir hormon dengesini gözeterek kullanıldığı açıktır. Çok acil durumlarda ve önemli zaman dilimlerinde ertesi gün hapı da tercih edilir. Orijinal adı “morning after pill”, yani ertesi sabah hapı olarak bilinen bu haplar kesinlikle farklı amaçlar ile suiistimal edilmemelidir. Çünkü içinde hormon yüklü olan haplar doğrudan hormon dengesini bozarak yan etkileri ile öne çıkabilir.

Ertesi Gün Hapı İçindeki Hormonlar Nelerdir?
Tüm dünyada satılan ve ülkemizde de satılmakta olan ertesi gün hapları, en yoğun 2 farklı içerik şeklinde üretilir. Bu içeriklerin biri yalnızca progesteron hormonuna sahip iken, diğerinde ise söz konusu progesteron hormonunun yanı sıra estrojen de bulunur. Hormonların yer almasından dolayı kullanımına dikkat edilen bu haplar, suiistimal edilip farklı ve yanlış kullanımlara konu dildiği takdirde büyük sorunlara yol açabilir.

Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılır?
Her ne kadar ertesi gün hapı dendiği için sanki 1 günlük bir korumadan bahsediliyor gibi görünse de, ertesi gün hapları genel olarak 72 saat boyunca etki gösterir. Yani kadınlar, cinsel ilişkinin ardından ilk 3 gün içinde bu haplardan kullanabilirler. Sadece altı çizilmesi gereken bir konu vardır, o da koruyuculuk oranının zaman geçtikçe düşüş göstermesidir. Kadınların istenmeyen gebeliğe karşı korunması için bu haplar bazında en etkili olan zaman dilimi ilk 24 saattir.
Konu ile ilgili yapılan son araştırmalar, bahsedilen 72 saatin 120 saatlik koruma sürelerine kadar çıkabildiğini, ancak etkinin çok fazla azaldığını da ortaya koymuştur.

Hap Nasıl Etki Eder?
Cinsel ilişkiye giren ve hamile kalmak istemeyen kadınların korunmak için tercih ettikleri ertesi gün hapları, temel olarak belli başlı mekanizmaları tetikledikleri için etki ederler. Örneğin kadınlar, bu haplar ile kendilerine fazla bir hormon yüklerler ve bu sayede embriyo rahmin içine doğrudan yerleşemeyebilir, yani implantasyon gerçekleşmeyebilir. Böylece hamilelik tehlikesi ortadan kalkar.

Hormon yüklemesi yapılan kadınların hormon dengesi bozulduğu için de sağlıklı bir döllenme gerçekleşmez. Aynı zamanda bu yükleme sonucu rahim zarında da düzensizlik meydana gelir ve gebelik önlenir.

Ertesi gün haplarının asıl hedefleri döllenmeyi etkilemek değil, embriyonun rahim içinde tutunmasına engel olmaktır. Çünkü döllenme sağlıklı bir şekilde gerçekleşebilir ve ister korunarak, ister korunmadan yapılan cinsel birleşimlerde çeşitli sebeplerden dolayı döllenme gerçekleşebilir. Gebeliğin oluşmasına engel olmak için gerek hormonlar bazında, gerek ise rahim zarı üzerinde etkiler sağlanmaya çalışılır.

Öte yandan yukarıdaki anlatımlardan da çıkarım yapılabileceği gibi, eğer gebelik gerçekleşmiş ve döllenmenin ardından embriyo olması gereken yere ulaşmış ise bu haplar işe yaramayacaktır. Yani ertesi gün hapları düşük yapmak ya da gebeliği sonlandırmak için kullanılmazlar.

Ertesi Gün Hapı Nasıl ve Nereden Alınır?
Kimi ülkelerde reçeteli olarak satılabilen, kimi ülkelerde ise doktor reçetesi ile alınan ertesi gün hapları ülkemizde ise reçete ihtiyacı duyulmadan satın alınabilir. Eczaneler bu konuda vatandaşlara yardımcı olurlar.

Yuzpe Yöntemi Nedir?
İstenmeyen gebeliğin önüne geçebilmek için korunma sağlanmadan gerçekleşen cinsel ilişkinin ardından, ilk 3 gün içinde ve 12 saat ara verilerek toplamda iki defa (belli dozlarla) alınan östrojen ve progesteron hormonlarının etki etmesine Yuzpe Yöntemi denir.

Ertesi Gün Haplarının Başarı Şansı Nasıldır?
1997 yılında FDA, yani Amerika İlaç ve Gıda Dairesi’nce yapılan açıklamada, söz konusu hapların başarı oranının %97 – % 98 olduğu ortaya konulmuştur. Fakat yine de hamilelik için en elverişli dilimde olan kadınların korunmasız seks yapmamaları önerilir. Çünkü böyle zamanlarda hapların etki oranı da azalır.

Yüksek Doz Hormon Kullanımı Nasıl Bir Zarar Verir?
Gereğinden daha fazla bir dozda hormon alan kadınlar, mide bulantısı yaşayıp kusabilirler. Aynı zamanda takip eden adet döneminin düzenini kaybettiği de fark edilir.

Bu Haplar Ne Zaman Kullanılmamalıdır?
Tıbbi olarak bakıldığı zaman, WHO, yani Dünya Sağlık Örgütü tarafından tek bir durumun ertesi gün hapları için sakıncalı olduğu açıklanmıştır. O durum da tahmin edilebileceği gibi gebelik halidir. Bebeğe bir zarar verilmemesi, hamile kadının hormon dengesinin bozulmaması gibi amaçlar bu koşulu oluşturmaktadır.

Yan Etkileri Var Mıdır?
Bilinen çok ciddi yan etkiler fazla olmamakla beraber, yapılan ilginç bir gözlem de bu konuda insanlara fikir verir. İngiltere genelinde toplam 13 yıl içinde yaklaşık 4 milyon ertesi sün hapı kullanımı olmuş, bu süreçte yalnızca 6 hastada ciddi manada yan etkiler görülmüştür. Bu hastaların yaşadıkları ise yarısının damarlarında pıhtı tespit edilmesi, kalanların ise beyninde hasar meydana gelmesidir.

Fakat yine de, söz konusu sorunlu durumların hiçbirinin doğrudan ve birebir olarak ertesi gün hapları kullanımı ya da Yuzpe Yöntemi ile bir ilgisinin olduğu kesinlik kazanmamıştır.

Öte yandan genel anlamda bulantı, kusma, baş ağrısı, kasıklarda ağrı ve halsizlik de görülebilir. Fakat bunlar çeşitli ilaçlar ile önlenebilir. Aynı zamanda kusma gerçekleşirse, ertesi gün hapının aynı dozda yeniden alınması da önerilir.

Hapın kullanılmasından sonra çok hafif bir lekeli kanama görülebilir. Adet kanaması da normalinden biraz daha erken gelebilir.

Yalnızca Progesteron İçeren Hapların Kullanımı
Genel anlamda üretilen ertesi gün haplarında hem estrojen, hem de progesteron hormonları bulunmakta iken daha sonraları oluşturulan ve yalnızca progesteron hormonu içeren haplarla da sonuca gidilmeye çalışılmıştır. Her ne kadar tam anlamı ile faydalı olup olmadığı tüm yönleri baz alınarak kanıtlanmış olmasa da, cinsel ilişkinin ardından vakit kaybetmeden ya da erken bir şekilde alınması ile bu tür tedavilerin de etkili olduğu görülebilir.

İçinde estrojen hormonu bulunmadığı için yan etkiler bazında da farklılık gösteren bu tür haplar, bulantı ve kusma gibi etkilerin de çok az görülmesine yol açarlar.

Önemli Uyarılar

  • Çok karıştırılan bir durum olarak, ertesi gün haplarının kesinlikle bir kürtaj yöntemi olmadığı bilinmelidir. Bu haplar ile var olan gebelik sona erdirilemez ve düşük yapmak da mümkün değildir. Ancak gebelik sırasında kullanılması da tavsiye edilmez, çünkü haplar mevcut hormon dengesini bozmaktadır.
  • İstenmeyen gebelik hallerine karşı kullanılan tüm bu hapların düzenli şekilde alınması da hormon dengesine karşı bir tehdittir. Söz konusu haplar yalnızca korumasız ilişkisi sonrasında alınmalıdır. Diğer türlü adet düzeni bile değişecektir.
  • Ertesi gün hapları alınmadan önce prospektüs muhakkak okunmalıdır. Bu şekilde sakıncalı hallerden kurtulmak mümkündür.
  • Çok sık gözlenmese de tüm bu haplar adet düzensizliği yapabilirler.
  • Haplar kullanılmadan önce herhangi bir sağlık sorunu ya da benzer bir şüphe varsa mutlaka doktora danışılmalıdır.

1 Yorum

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

#hamileykenben

Hamilelik fotoğraflarınızı İnstagram'da #hamileykenben hashtag’i ile paylaşın, anasayfamızda size ve bebeğinize yer verelim :) Fotoğraflarınız editör onayından sonra sitemizde yer almaktadır.

MAİL ABONELİĞİ
Bu site, sağlık hizmeti vermemektedir, sitedeki bilgiler tıbbi bir öneri yerine geçmez ve sadece bilgi amaçlıdır. Hastalıkların tanı ve tedavileri yalnızca uzman doktorlar tarafından gerçekleştirilebilir.