Yumurtalık Kistleri Çeşitleri, Sebepleri ve Belirtileri

Her kadının bir şekilde hayatının bir döneminde yumurtalıklarında saptanan ve genel olarak tedavi gerektirmeyen ve birden fazla türü olan içi sıvıyla dolu olan kitlelere yumurtalık kistleri adı verilmektedir. Bu kistleri ve özelliklerini sizlerle paylaşmadan önce normal bir kadında her ay olması gereken döngüden bahsetmek gerekecektir.

Kadınlarda bulunan ve tıbbi deyimiyle over denilen yumurtalıklar, kadınlık hormonları adı verilen östrojen, erkeklik hormonu adı verilen testesteronu üretmenin yanında her ay insanların üremesi için gerekli olan yumurta hücresini oluşturma görevi olan bir organdır diyebiliriz. Rahim bölgesinin iki yanında fallop tüpü denilen oluşumların hemen yanında yer almaktadır.

Yumurtalıkların Görevi

Yumurtalıkların görevi genel anlamda ergenlik döneminde başlayıp menopozla son bulmaktadır. Bu sebepten dolayı adet dönemi henüz başlamayan ve menopozdaki kadınlarda kist oluşumu pek görülmez. Bu süreçte ürettiği hormonlarla her ay kadının hamile kalması için uygun koşullar hazırlanır ve kadın gebe kalmaz ise oluşan bu koşullar adet kanaması döneminde eski halini alır. Bu süreç içerisinde döllenmenin gerçekleşeceği bölge olan fallop tüpünün içine gönderim sağlar. Östrojen, döllenen yumurtanın yer alacağı ortamı hazırlar ve progesteron da gebeliğin devamını sağlamaktadır. Eğer gebelik durumu yaşanmaz ise aşırı olarak üretilen progesteronun bir anda üretimi durur ve adet dönemine girilir. Adet dönemi süresince bir sonraki ay için yumurtalıklar tekrar yumurta üretimine başlamaktadır. Yumurta hücresinin tamamen bitmesiyle bu süreç de sona ererek kişi menopoza girer. Üreme çağındaki kadınlarda sık rastlanılan bir durum olarak görülür ve çoğu hallerde tedavi gerektirmez. Çünkü zamanla kendiliğinden kaybolmaktadırlar.

Yumurtalık Kistleri Çeşitleri

• Fonksiyonel Kistler: Bu kistler bazı foliküllerin büyümesi ya da sarı cismin gerilemesiyle meydana gelir. Genellikle doğurganlık çağında bulunan kadınlarda görülmektedir.
• Folikül Kistler: Foliküllerin aşırı bir şekilde büyümesiyle oluşan kistlerdir. Büyüklüğü 5 cm’den küçüktür. Genel belirtilerinin olduğu söylenemez ve sadece 1 ya da 2 adet döngüsünden sonra kaybolabilmektedirler. Doğum kontrol hapları yardımıyla da yok edilebilir.
• Corpus Luteum Kistleri: Genel olarak ağrılı bir kisttir ve sarı cisimciğin aşırı büyümesi ve içine kanama olmasıyla meydana gelir. Sarı cisim ortadan kalkmadığı için progesteron salgısı devam edecektir. Bu yüzden adet kanamasında da gecikmeler yaşanabilir. Boyutları 8-10 cm arasında değişmektedir. Bu kistlerde folikül kistler gibi kendiliğinden ve doğum kontrol hapları kullanarak yok edilebilir. Süreç biraz uzun seyredebilmektedir.
• Ednometrioma: Bilinen ismiyle ‘çikolata kisti’ olan endometrioma, rahim iç duvarının over dokusunda ortaya çıkmaktadır. İçi koyu kahverengi ve eskimiş kanla dolu olan bir oluşum olarak tanımlanabilir.
• Polistik Over Hastalığı: Küçük boyutlarda ve çok sayıda olan bu kistlerin yumurtalık içinde yer alması durumudur. Yumurta süresine bağlı olarak oluşabilmektedir. Kadınlarda her ay çatlaması gereken foliküllerin gelişimlerinin belirli bir süre sonra durması ve yumurtalıklarda kist halinde sabit kalmasıyla bu hastalık oluşabilmektedir.
• Dermoid Kistler: Yumurtlama faaliyetleriyle ilgisi olmayan ve vücuttaki her dokudan bir parça içerebilecek teratom adı da verilen bir kist türü olarak belirmektedir.
• Kistadenom: Yumurtalık bölgesini dıştan saran tabakanın kötü seyirli olmayan bir tümöral oluşumudur.

Yumurtalık Kistlerinin Sebepleri
Bu kistlerin oluşmasındaki en önemli sebep hormonal düzensizliklerdir. Hormonlara bağlı olarak foliküllerin tam olarak çatlayamaması veya büyümeye devam etmesinin yanında, geçirilmiş over hastalıkları ya da fazla radyasyona maruz kalmak da bu kistlerin oluşumunda önemli bir nedendir.

Yumurtalık Kistlerinin Belirtileri
Rutin taramalarda fark edilen yumurtalık kistleri, kadınlarda adet düzensizliği, idrar yolu şikâyetleri, sinirim sistemindeki yakınmalar ve karın bölgesinde şişlik olarak görülebilmektedir. Görülen bu durumlar birçok hastalık için ortak gerekçe olduğu için kişiler genelde bu belirtileri önemsemezler. Çok az görülen kistlerin patlaması durumunda da çok şiddetli ağrılar görülebilmektedir. Bu kistlerin mesaneye baskı yapması sonucunda sık olarak idrara çıkma, bağırsaklara uyguladığı baskı sonucunda ise kabızlık, kilo kayıpları, bulantı gibi yakınmalar ortaya çıkacaktır. Bu belirtilerin dışında ilişki sırasında ağrı, karın bölgesinde ele gelebilecek kadar hissedilen kitleler de ortaya çıkabilir. Kistlerin büyüklüğüne ve özelliğine göre bu belirtiler değişim gösterebilmektedir.

Yumurtalık Kisti Tanısı
Bu kistlerin tanısı genel olarak jinekolojik muayene, ultrason ve rutin muayeneler sonucunda konulabilir. İyi ve kötü huylu olarak görülen kistlerin ayrımının yapılması için aşağıdaki faktörler göz önüne alınır;

• Hastanın yaş kriteri,
• Bölgelere olan yapışıklık durumu. Kötü huylu kistler genelde etrafa yapışarak bölgede bulunur.
• Hassas olup olmamaları,
• Kitlenin büyüklüğü ve şekli gibi.

Tedavisi
Oluşan over kistlerinin büyüklüğü 10 cm’den fazla ise ve çevredeki dokulara yapışık ise kötü huylu olarak algılanır ve ameliyat ile çıkarılabilmektedir. Kötü huylu olmasında solid kısımlar içermesi, yüzeyinin düzgün olmaması ve birden fazla kist oluşumuna neden olması gibi durumlarda göz önüne alınır. Eğer kistlerin büyüklüğü 6 cm’den küçük ise muayene ile tedavi edilebilir. Birkaç ay takip edildikten sonra tedavi yanıt vermiyorsa yine ameliyat edilebilir. 6 aylık bir tedavi sürecinden sonra kötü huylu kistler yeniden nüksedebilir.

Hamilelik.com.tr