Tüp Bebek İle Cinsiyet Belirleme

Kısaca PGT olarak adlandırılan ve genetik ayıklama yöntemi ile bebek dünyaya gelmeden önce cinsiyet tercihinde bulunmak mümkün mü? İşte tüm merak edilenler…

Embriyonal dönemde, bebek henüz anne karnına girmeden, cinsiyetini belirlemek günümüzde mümkün durumda. Preimplantasyon Genetik Tanı (yani kısaca PGT) için tüp bebek uygulamasına ve bir embriyo meydana getirilmesine gerek duyulmaktadır. Günümüzde yaygın olarak gerçekleştirilen tüp bebek uygulamalarında cinsiyet seçimi tercihi büyük bir kolaylıkla yapılabiliyor.

Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) Nedir?

Son yıllarda tüp bebekte cinsiyet belirleme ile birlikte gündeme gelmiş olsa da aslında Preimplantasyon Genetik Tanı yani PGT genetik bozukluğu bulunan embriyoların tespit edilmesi amacıyla uygulanan bir tanı yöntemidir. Bu genetik analiz, embriyolarda cinsiyetin de belirlenmesinde kullanılmaya başlandı. Peki, PGT neden yapılıyor?

Bilindiği gibi tüp bebek yönteminde amaç en sağlıklı embriyoların anne adayına transfer edilmesidir. Genetik bozukluğu olan embriyolar anne karnına transfer edildiğinde tutunamayabiliyor. Tutunsa dahi çok ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabiliyor. Dolayısıyla bebeğin doğumu ile birlikte anne ve babayı oldukça zor bir yaşam bekliyor olabilir. Tüm bu sıkıntıyı ortadan kaldırmak amacıyla transfer öncesinde embriyoların genetik analizi PGT yöntemi ile yapılıyor. Sağlıklı olan embriyolar seçiliyor.

% 99 Oranında Başarılı Sonuç

Peki ama cinsiyet belirlemek için uygulanan PGT yöntemleri ile başarılı sonuçlar elde edilebiliyor mu?
PGT yöntemleri içerisinde cinsiyet belirleme; yapılan en belirgin tercihler arasındadır. %99.9 gibi çok büyük bir oranda başarı sağlanabiliyor. Literatürde XX şeklindeki kromozom kız, XY şeklindeki kromozom ise erkek olarak ifade edilir. Rahme XX kromozomu yerleştirilmesi ve kadının da gebe kalması durumunda kesin olarak kız çocuğu olur. XY kromozomu yerleştirilmesi durumunda ise kadın erkek çocuk dünyaya getirir. Tüm bunların yanı sıra kadının gebe kalma şansı tüp bebek uygulamalarındaki gebelik şansı ile eşit durumdadır. Anne adayının yaşı ve yumurta rezerviyle ilişkili olarak değişebilmektedir. Rahim içerisine yerleştirilen embriyonun tutmama şansı vardır. Ancak tutması halinde bebeğin cinsiyeti kesinlikle tercih edildiği gibi; kız veya erkek olacaktır.

Günümüzde Neden Bu Kadar Tartışılıyor?

Öncelikle yalnızca dünyaya gelecek olan çocuğun cinsiyetini belirlemek amacı ile tüp bebek ve PGT uygulaması yapılmasının ne denli doğru ve etik olduğu üzerinde yoğun bir sekilde tartışılıyor. Tüp bebek uygulamalarının son derece güvenli olmasından dolayı, tüp bebek yapılması kabul edilebilir bir uygulama olabilmektedir ve önemli komplikasyon ve hayati tehlike riski oldukça düşüktür. Ailedeki cinsiyet oranının dengelenmesini sağlamak amacıyla erkek çocuğu olanlar kız, kız çocuğu olanlar ise erkek çocuk isteyebiliyor. Bundan dolayı PGT uygulanması; kimi çevrelerce etik karşılanmakla birlikte, karşı cinse ait embriyoların atılacağı fikri yanlış olarak değerlendiriliyor.

Bu Yöntem, Aile Planlamasına Yönelik Uygulanabilir mi?

Ailelerin dünyaya getirecekleri ilk bebek için cinsiyet tercihi, tüm dünyada genel itibariyle kabul gören bir durum değildir.. Daha önce tüp bebek uygulaması ile ya da normal yoldan hamile kalmış, ancak istenilen ikinci bebek için tüp bebeğe gerek duyulan çiftlerde ise; karşı cinsin seçilmesi etik yönden kabul görebiliyor. Böyle bir durumda genel olarak kız çocuğu olanların erkek, erkek çocuğu olanların ise kız seçecekleri göz önünde bulundurulursa; dengesiz bir dağılım söz konusu olmayacaktır. İnfertilit tanısı konmuş olan bu çiftlerde, arta kalan embriyoların daha sonra kullanılmak üzere dondurulup saklanabilme durumu da söz konusudur. Bir cinsiyete ait çok sayıda çocuğu bulunan çiftlerde ise tüp bebek ve PGT yöntemiyle cinsiyet seçimi yapılması, farklı etik tartışmalara yol açacak önemli bir husustur. Böyle bir durumda, karşı cinse ait olan embriyoların yok edilmesi sorunu söz konusu olmaktadır.

Cinsiyet Tercihinin Belli Şartları Bulunuyor mu?

Dünyada uygulanan genel esasa göre; cinsiyet tercihi yaptıracak ailelerin daha önce minimum iki çocuğu olması şartı aranmaktadır. Bu şartı sağlayan ailelerin her iki çocuğu da aynı cinsiyette ise, üçüncü çocuğun farklı cinsten seçimi mümkün olabiliyor.

Cinsiyet Seçimi Etiğe Uygun mu, Aykırı mı? Dünyanın Nüfus Dengesinin Bozulmasına Neden Olabilir mi?

Cinsiyet seçimi konusunda en çok konuşulan durumlardan bir tanesi de bu durumun genel popülasyon içerisindeki erkek-kız oranını nasıl etkileyeceği üzerinedir. Gerçeklestirilen bu uygulamaların yaygın bir sahada kullanılması ile, bazı kültürlerde özel istek gören cinsiyet olan erkeklerin artacağı kuşkusu olsa dahi; ileri vadede bu durumun dengeleneceği ve tercih edilen cinsiyetin kız olacağı tahmin edilmektedir. Yapılan tüp bebek uygulamalarının genel popülasyondaki oranına göz atılacak olursa; bugün için bu önemli bir problem olarak değerlendirilmemektedir. Cinsiyet tercihinden yana olanlar, bunun genel anlamda artan dünya nüfusuna bir denge sunacağını ve ailelerin çoğunlukla karşı cinsten iki çocuğa sahip olduktan sonra, artık çocuk yapmayacaklarını ifade etmektedir. Cinsiyet tercihini savunan kesimlerin savunduğu bir diğer tez ise; istenmeyen cinsiyete sahip çocukların daha az sevgi ve ilgi görebileceği ve hatta karşı cinse ait çocukların cinsiyet belirlendikten sonra düşükle neticelenebileceğidir. Kısacası; günümüzde uygulamaya getirilen cinsiyet seçiminin etik olup olmadığı sorusunun basit bir cevabı bulunmadığı ve her iki tezi savunanların da haklı gerekçeleri bulunduğu noktalar olduğu aşikârdır.

Cinsiyet Belirleme Uygulaması Yasal mı? Türkiye’de Yasak Kıbrısta Serbest mi?

Bazı kalıtımsal hastalıklar sadece kız veya sadece erkek çocuklarında kendini gösterebiliyor. Böyle bir durumda hekim raporu ile gerek duyulduğu ispat edilirse, ülkemizde de laboratuvar ortamlarında rahatlıkla cinsiyet seçimi yapılabilmekyedir. Ancak Kıbrıs’ta bu husustaki yasaklar Türkiye’ye oranla daha az sınır getiriyor ve bu nedenle de uygulamanın daha rahat bir şekilde gerçekleştirilmesi mümkün olabiliyor. Dünya üzerindeki bazı ülkelerde bu uygulama zaten bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmakta. Örneğin Hindistan… İsrail’de de bu uygulama tamamen serbest bir şekilde gerçekleştiriliyor. Devlet denetiminde bulunan merkezlerde bir çocuğu olan aileler, karşı cinse sahip çocuk isterlerse bunu PGT yöntemiyle tercih edebiliyorlar

Tüp Bebekte Cinsiyet Seçimi Aşamaları

Tüp bebek uygulamasında artık cinsiyet seçiminin yapılabiliyor olması, çiftlerin tüp bebekte cinsiyet seçimi aşamaları hakkında bilgi sahibi olmak istemesini de beraberinde getirdi. Aslında standart bir tüp bebek uygulamasındaki aşamalar, cinsiyet seçimi aşamalarından farklı değil. Sadece PGT yönteminin devreye girmesiyle birlikte embriyo cinsiyetinin de belirlenmesi bu aşamalara ilave ediliyor. Tüp bebek cinsiyet seçimi aşamaları şu şekildedir:

• Anne ve baba adayından bazı testleri yaptırmaları istenir.
• Anne adayının ilk adet döneminin 2 veya 3. gününde ilaç kullanımına başlanır. Bu sürede anne adayının yumurta takibi de gerçekleştirilir.
• Yumurtalar istenen büyüklüğe eriştiğinde yumurta çatlatma iğnesi yapılır. İğne enjeksiyonundan 36 saat sonra yumurta toplama safhasına geçilir.
• Anestezi altında anne adayından yumurtalar alınır. Baba adayından alınan sperm ile yumurtalar laboratuvar ortamında birleştirilir.
• Bu birleşme ile elde edilen embriyolar 3 gün takip edilir. Ardından devreye PGT yöntemi girer. Bu yöntemle embriyoların kromozomal yapısı incelenerek cinsiyet belirlenir.
• Seçilen embriyolar 5. günde anne adayına transfer edilir. Anne adayı 2 saat dinlenme odasında istirahat eder ve ardından günlük hayatına dönebilir.
• Embriyo transferinden 12 gün sonra anne adayından kan numunesi alınarak BHCG hormonuna bakılır ve gebeliğin gerçekleşip gerçekleşmediği belirlenir.

Preimplantasyon Genetik Tanı (PGT) Aşamaları

• Tüp bebek tedavisine standart bir şekilde başlanır.
• Anne ve baba adayından alınan yumurta ve sperm ile döllenme işlemi yapılır.
• Embriyo 3 gün boyunca gelişmeye bırakılır.
• Döllenmeden sonraki 3. günde 8 hücreye bölünmüş şekilde olan embriyodan tek bir hücre alınarak biyopsi işlemi gerçekleştirilir.
• Biyopsi genetik laboratuvar ortamında DNA moleküler analiz işlemine alınır. Bu analiz esnasında anormal gen olup olmadığı incelenir. Söz konusu inceleme sırasında embriyonun cinsiyeti de anlaşılabilir.

Tüp Bebekte Cinsiyet Belirleme ve PGT Hangi Durumlarda Uygulanıyor?

• Bebeğin cinsiyetine dair olası genetik bozukluklar durumunda
• Kromozommal bozukluğu olan ve bu bozukluğun genetik olarak bebeğe aktarılabilmesi olasılığında
• Tekrarlayan düşük durumunda
• Engelli bebek riskinin önlenmesi amacıyla
• Anomaliye sahip bebeği olan çiftlerin sağlıklı bebek istemeleri durumunda
• 40 yaşından sonra bebek sahibi olmak isteyen kadınlarda
• Herhangi bir genetik hastalık taşıyan çiftlerde
• 35 yaş üzeri ve amniyosentez korkusu olan kadınlarda

Kimler Cinsiyet Belirleme Yaptırabilir?

Tüp bebekte cinsiyet belirleme işlemi birkaç amaç doğrultusunda tercih edilmektedir. Çiftler, genetik tanı sistemini doğacak çocuklarının sağlıklı olacağından emin olmak için kullanabilir. Ya da aile planlaması yapmak isteyenler cinsiyetten emin olabilmek adına Preimplantasyon Genetik Tanı işlemi başvurusunda bulunabilir.

Ancak unutmamak gerekir ki bu işlemler yalnızca sağlık durumu söz konusu olduğunda kullanılabilmektedir. Eğer aile geçmişinde genetik bir hastalık varsa, bunun çocukta da olmaması adına tüp bebekte cinsiyet belirleme yöntemiyle gen taraması yaptırılabilir.

Bu Süreçte İncelenen Hastalıklar

Sadece zorunlu durumlarda genetik taramaya başvurulabilir. Cinsiyet belirleme down sendromu, turner sendromu, trizomi, monozomi krozomal hastalıkları genetik tanı işlemleri ile ortaya çıkarılabilmektedir.

Hamilelik.com.tr